Lokal Geschicht liewen

No eisem Stopp leschte Mount zu Diddeleng si mir am Oktober am Käldall. Dee schmuelen Dall, deen am Laf vun de Joerdausende vun der Kälbaach, engem Niewefloss vun der Uelzecht, an d’Landschaft geschnidde gouf, ass eng Plaz voller Geschicht a Geschichten, déi an dësem Episod am Mëttelpunkt stinn.

Mir huelen Iech mat op eng Rees duerch d’Geschicht vun der Gemeng, schwätzen awer och mat eisem Gaascht iwwer seng Aarbecht als Doudegriewer a seng Iddi, wéi een d’Erënnerung u berüümt Käldaller, déi vun eis gaange sinn, um Liewen hale kéint.

Eisen Invité: Carlo Hamling

De Carlo Hamling ass déif mat senger Heemechtsgemeng verwuerzelt. De Käler Jong interesséiert sech zënter senger Jugend fir d’Geschicht vu sengem Dall a kennt dës wéi kaum een Aneren. Seng Leidenschaft ass ustiechend an hien deelt säi Wëssen och gäre mat aneren, ënnert anerem bei Ateliere fir Schoulkanner aus der ganzer Regioun.

De Carlo ass och begeeschterte Sammler vun historeschen Objeten, déi hien deels och dem neie „Musée Ferrum“ zu Téiteng zur Verfügung gestallt huet, fir datt se engem breede Public zougänglech sinn.

© Minett UNESCO Biosphere

Eis Minett-Location vum Mount: Téiteng

D’Gemeng Käl-Téiteng

D’Gemeng Käl besteet aus de Uertschafte Käl an Téiteng. Am Oste begrenzt dat gréissten Naturschutzgebitt vum Land, d‘„Haard“, d’Gemeng an am Weste sinn d’Naturschutzgebitter „Léiffrächen“ a „Brucherbierg-Lallengerbierg“. Haut liewen ongeféier 10.000 Leit an der Gemeng.

Et gouf keng Schmelz an der Gemeng Käl-Téiteng. Et waren d’Minnen an d’Mineuren, déi déi industriell Aktivitéit a béiden Dierfer am 20. Joerhonnert bestëmmt hunn. Nieft de Minne gouf et zu Käl an zu Téiteng awer eng Rei Betriber, déi Produite fir Biergbau a Stolindustrie geliwwert hunn. An der Schungfabrik sinn de Mineuren hir Schong produzéiert ginn an och d’Grouweluuchten, déi zu Lëtzebuerg am Asaz waren, koumen aus der Gemeng Käl-Téiteng.

Eis Kabaische vum Mount: Den alen ARBED‘s Büro

Sechs Schlofméiglechkeete waarden op d‘Gäscht, an engem Gebai wou viru Joerzéngten d’Buggien, déi voll mat wäertvoller Minett beluede waren, gewie goufen. Dat aalt Verwaltungsgebai vun der Minnegesellschaft zu Téiteng huet Geschicht an all Zill: Vun hei aus goungen d‘Steng, déi eist Land am 20. Joerhonnert räich gemaach hunn, un all d’Schmelzen an der Regioun.

D’Ëmbauaarbechte vun dësem ale Verwaltungsgebai haten eng ganz kloer Visioun, déi existent, historesch Grondform vum Gebai ze erhalen an ze respektéieren. Den Architektebüro Tetra Kayser Associés war duerfir zoustänneg. D‘Fassad ass integral erhale ginn an den Interieur ass, och no den Ëmbauaarbechten, virun enk mat der industrieller Vergaangenheet vum Gebai verbonnen.

 

Source: www.simpleviu.com

Eise Quiz:

1910 hunn d’Diskussiounen iwwert de Bau vun engem regionalen Tram am Süde vu Lëtzebuerg ugefaangen. Véier Joer méi spéit gouf de Gemengesyndikat TICE gegrënnt, dee fir de Bau an de Fonctionnement vum Tram zoustänneg war. 1927 fueren déi éischt “Minettstram” Zich, ënner anerem vun Esch op Diddeleng, iwwer Käl, awer och vu Käl op Rëmeleng. Bis wéini war de “Minettstram” a Betrib?

1. 1936
2. 1945
3. 1956

 

Am 13. Joerhonnert ass zu Käl eng Waasserbuerg gebaut ginn. D’Buerg ass awer net erhale bliwwen a gouf eréischt am 20. Joerhonnert erëmentdeckt. Wéini genee goufen d’Fundamenter vum der aler Käler Buerg fonnt?

1. 1943 no enger Loftattack am Zweete Weltkrich
2. 1970 wéi e Bauer säi Feld geplout huet
3. 1980 bei Aarbechte fir d’Kälbaach nei ze kanaliséieren

 

Linke bei d’Sujete vun dëser Episod:

• Musée Ferrum: Lokalmusée an der Schungfabrik zu Téiteng
• Schungfabrik: Centre culturel vun der Gemeng Käl zu Téiteng
• Bärbelendag: Immaterielle Patrimoine vun der Minettregioun, deen de 4. Dezember gefeiert gëtt
• Bremshaischen: Deel vun der Minn Laangenaker, deen 2018 vun der Gemeng Käl komplett renovéiert gouf.
• Réimervilla „op Schurel“: Eng vun e puer réimesche Villaen, déi am Käldall existéiert hunn
• Waasserbuerg zu Käl: fréier Buerg an haitegen Duerfkär vu Käl, där hir Fundamenter an den 1980er Joren erëmfonnt goufen
• Wope vun der Gemeng Käl: De Wopen aus den 1970er weist e Greif
• Fligerdenkmol: Momunent, wat un e Fligeraccident an den 1950er erënnert
• Iwwerbléck iwwer d’Geschicht vu Käl: Kuerze Resumé vun de wichtegen historesche Momenter vun der Gemeng
• Bëschkierfecht Käl-Schëffleng: Ee vun den éischte Bëschkierfechter zu Lëtzebuerg
• Jean Schortgen: Éischten Aarbechter, deen an d’Chamber gewielt gouf
• Mathias Hubert: Grënner vum Schungfabrik zu Téiteng
• Jean-Baptiste Nau: lëtzebuergeschen Dichter, dee schonn am 19. Joerhonnert Texter op Lëtzebuergesch geschriwwen huet.
• Minettswee: historeschen Trëppeltour zu Téiteng
• Den alen ARBED‘s Büro: Kabaische vum Minett Trail an der Gemeng Käl
• Léiffrächen: Wallfahrtsplaz zu Éiere vun der Muttergottes bei Käl
• Marienerscheinung op der Léiffrächen: Artikel am Tageblatt vum 21. November 1947
• Monument National des Mineurs: Denkmol zu Käl, fir un déi Doudeg aus de Lëtzebuerger Eisenäerzgrouwen z‘erënneren.
• Fonderie Massard: Industriebetrib zu Käl, deen et zënter dem 19. Joerhonnert gëtt
• Lutepitti: Eigentlech Pierre Schiltz, Produzent vu Grouweluuchten a Käler Lokalpolitiker
• Karbittsluucht: Luucht, déi vun de Mineuren an de Galerie benotzt ginn ass an déi ënner anerem zu Téiteng hiergestallt gouf
• Bromeschbierg: 382m héijen Hiwwel an der Gemeng Käl, en Deel vum Naturschutzgebitt „Léiffrächen“
• GIGL Kayl: Beschäftegungsstruktur, déi sech ënner anerem ëm de Léiergoart këmmert.
• Käler Gaswierk: Gaswierk, wat am Ufank vum Joerhonnert gegrënnt gouf a wat bis an d’1970er produzéiert huet
• Flakstellung Käl: Flakbatterie, déi am Éischte Weltkrich zu Käl stationéiert war.
• „Das hübsche Mädchen von Kayl“: Roman vum Erich Urban, deen op der Flakbatterie zu Käl stationéiert war
• Minettstram: Tram deen tëscht 1927 an 1956 an der Minettregioun gefuer ass

 

De Podcast gëtt realiséiert mat der Ënnerstëtzung vun:

 

Kontaktéiert eis: